Οι Αμερικανοί δεν μπορούν να κρατήσουν τα μαχητικά τους στον αέρα – Σε παρακμή F-35 και B-52

Λίγο περισσότερο από ένα χρόνο μετά τη συντριβή ενός Rockwell B-1B Lancer και ενώ προσπαθούσε να προσγειωθεί στη βάση Ellsworth Air Force Base (AFB), στη Νότια Ντακότα – με αποτέλεσμα την ολική απώλεια του στρατηγικού βομβαρδιστικού -, μόλις πρόσφατα ένα Boeing B-52 Stratofortress προχώρησε σε αναγκαστική προσγείωση στο Offutt AFB της Νεμπράσκα.
Η Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ επιβεβαίωσε ότι το B-52H από το Barksdale AFB, της Λουιζιάνα, κατάφερε να «προσγειωθεί χωρίς πρόβλημα» στο Offutt μετά από σήμα έκτακτης ανάγκης κατά τη διάρκεια της πτήσης του.
Τεράστια ζητήματα όμως έχουν ανακύψει με τα F-35, καθώς εκτιμάται ότι τουλάχιστον 12 μαχητικά έχουν καταστραφεί ολοσχερώς λόγω διαφόρων δυσλειτουργιών κατά τη διάρκεια της πτήσης τους.

Βομβαρδιστικά από τον… Ψυχρό Πόλεμο

Οι αρμόδιες υπηρεσίες της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ δεν έδωσαν λεπτομέρειες για το τι συνιστούσε την έκτακτη ανάγκη, πέρα από τη δήλωση ότι το βομβαρδιστικό από την εποχή του… Ψυχρού Πολέμου – με το διακριτικό κλήσης SKULL31 – «ήταν τέσσερις ώρες σε εκπαιδευτική πτήση… όταν αντιμετώπισε απροσδιόριστα «προβλήματα συστήματος».
Το βομβαρδιστικό εκτελούσε εκπαιδευτική πτήση ρουτίνας όταν αντιμετώπισε προβλήματα και εκτράπηκε στο Offutt.
Το σκάφος ήταν άθικτο ενώ κανείς από το πλήρωμα δεν τραυματίστηκε.

Η σύγκρουση με τους 67 νεκρούς

Το περιστατικό σημειώθηκε λίγες ώρες πριν από τη θανατηφόρα σύγκρουση στην Ουάσιγκτον, όπου ένα ελικόπτερο UH-60 Blackhawk του Στρατού των ΗΠΑ συγκρούστηκε με αεροσκάφος της American Airlines.
Εξήντα επτά άνθρωποι σκοτώθηκαν, καθιστώντας το ως το πιο θανατηφόρο αεροπορικό δυστύχημα εδώ και τουλάχιστον 15 χρόνια στις ΗΠΑ.

Το τρίτο περιστατικό του 2025

Αυτό το περιστατικό με το Β-52Η είναι το τρίτο με πολεμικό αεροσκάφος της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ από την αρχή του έτους.
Είχε προηγηθεί ένα ατύχημα στην αεροπορική βάση Kadena της Ιαπωνίας, μέσα στο πρώτο 15νθήμερο του Ιανουαρίου, όταν ένα μαχητικό F-22A Raptor αναγκάστηκε να κάνει αναγκαστική προσγείωση.
Μόλις μια εβδομάδα αργότερα, ένα αεροσκάφος F-35A Lighting II υπέστη «δυσλειτουργία εν πτήσει» στο Eielson AFB της Αλάσκας, με αποτέλεσμα να συντριβεί και να εκραγεί.
Αυτό ατύχημα συνέβη μόλις μια μέρα πριν από τη θανατηφόρα σύγκρουση στην Ουάσινγκτον.
Ευτυχώς, και οι δύο πιλότοι των ΗΠΑ επέζησαν.

Πόσα μαχητικά έχουν οι ΗΠΑ

Το τελευταίο περιστατικό με το F-35 στην Αλάσκα ήταν ανάμεσα στα πολλά – τουλάχιστον 12 – μαχητικά αυτού του τύπου που έχουν καταστραφεί ολοσχερώς λόγω διαφόρων προβλημάτων, με τα υπόλοιπα είτε να παραμένουν σε υπηρεσία είτε να χρησιμοποιούνται για την εκπαίδευση των πληρωμάτων συντήρησης και εδάφους.
Όλες αυτές οι πρόσφατες ατυχίες της στρατιωτικής αεροπορίας έστρεψαν τα φώτα της δημοσιότητας στο πόσο λίγα αεροσκάφη βρίσκονται στην πραγματικότητα σε υπηρεσία.
Η Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ διαθέτει 183 F-22 Raptors στον στόλο της, ενώ ο στρατός των ΗΠΑ διατηρεί αυτή τη στιγμή περίπου 630 F-35.
Αυτός ο τελευταίος αριθμός μπορεί να φαίνεται σημαντικός, αλλά χρειάστηκε περισσότερο από μια δεκαετία για να φτάσει σε αυτό το νούμερο.
Από την άλλη πλευρά, καθένα από αυτά τα αεροπλάνα έχει τιμή 80 εκατομμυρίων δολαρίων ή περισσότερο, που σημαίνει ότι η κάθε συντριβή είναι ιδιαίτερα δαπανηρή.

Η … παρακμή των βομβαρδιστικών

Η κατάσταση με τον στόλο βομβαρδιστικών της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ είναι ακόμη χειρότερη, καθώς υπάρχουν απλώς λιγότερα από 200 σε λειτουργία αυτήν τη στιγμή.
Υπήρξε μια εποχή που ο αριθμός των βομβαρδιστικών σε υπηρεσία ξεπέρασε τον σημερινό στόλο των F-35.
Μάλιστα, μεταξύ 1952 και 1962, παρήχθησαν συνολικά 744 B-52.
Ωστόσο, μόνο 76 από τα παλιά αυτά αεροπλάνα εξακολουθούν να λειτουργούν, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που βρίσκονται σε εφεδρεία, σε περίπτωση που κάποιο από αυτά έχει υποστεί ζημιά ή με άλλο τρόπο θεωρείται ότι δεν είναι πλέον σε θέση να πετάξει.
Για αυτούς τους λόγους, η απώλεια ενός δεν θα ήταν σοβαρό πλήγμα.
Αλλά καθώς η παραγωγή τελείωσε πριν από περισσότερα από 50 χρόνια, η αντικατάσταση ενός από την αρχή απλά δεν είναι δυνατή.

Λιγότερα B-1 Lancers και Northrop B-2 Spirit πετούν

Επιπλέον, τα B-52 είναι αυτά που διαθέτει η υπηρεσία, καθώς ακόμη λιγότερα βομβαρδιστικά B-1 Lancers και Northrop B-2 Spirit πετούν τώρα.
Στην περίπτωση των B-1 Lancers, κατασκευάστηκαν 100 και μόλις 45 εξακολουθούν να λειτουργούν – με περίπου δώδεκα να διατηρούνται επί του παρόντος «σε ανακτήσιμη κατάσταση» στο περίφημο «Boneyard» στην αεροπορική βάση Davis-Monthan (AFB), Αριζόνα.
Αυτή η προσπάθεια απέδωσε πρόσφατα, αφού ένα B-1B με το παρατσούκλι “Lancelot” αποσύρθηκε για να αντικαταστήσει ένα B-1 Lancer που υπέστη ζημιά χωρίς επισκευή μετά από ένα ατύχημα στον κινητήρα κατά την κατά τα άλλα “ρουτίνα” συντήρηση στο Dyess AFB του Τέξας τον Απρίλιο του 2022.
Ένα άλλο αεροσκάφος – με το παρατσούκλι “Rage” – αναστήθηκε επίσης.

Δύσκολη η αντικατάσταση

Η Πολεμική Αεροπορία δεν έχει ακόμη ανακοινώσει εάν ένα τρίτο … εν αποστρατεία βομβαρδιστικό θα μπορούσε να επιστραφεί σε υπηρεσία για να αντικαταστήσει το B-1 που συνετρίβη στο Ellsworth πέρυσι.
Επίσης, καταβάλλονται προσπάθειες για να παραμείνει αναβαθμισμένος ο υπόλοιπος στόλος.
Αν και υπάρχουν επιλογές αντικατάστασης οποιωνδήποτε B-52 και B-1 που υφίστανται τέτοιες καταστροφικές ατυχίες, δεν ισχύει το ίδιο για το B-2 – καθώς κατασκευάστηκαν μόλις 20, μαζί με ένα πρωτότυπο.
Δύο έχουν χαθεί.
Κάθε αεροσκάφος έχει εκτιμηθεί σε περίπου 1,4 δισεκατομμύρια δολάρια και η υπηρεσία δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά άλλο ένα δαπανηρό ατύχημα.
Όλα αυτά εξηγούν γιατί η Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ έχει παροτρυνθεί να μην κόψει την παραγγελία για το Northrop Grumman B-21 Raider.
Καθώς αυτό το αεροσκάφος θα αντικαταστήσει τόσο το Β-1 όσο και το Β-2, η υπηρεσία θα πρέπει να διασφαλίσει ότι διαθέτει το βομβαρδιστικό που χρειάζεται, έτσι ώστε ένα μόνο πρόβλημα ή ατύχημα να μην γίνει πλήρης καταστροφή.

Τι συμβαίνει με τα F-35;

Τα διαδοχικά προβλήματα με τα F-35 προκαλούν έντονο προβληματισμό στους ιθύνοντες της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ αλλά και στην κυβέρνηση Trump.
Το τελευταίο περιστατικό με τη συντριβή του F – 35 στην αεροπορική βάση στην Αλάσκα πυροδότησε την έντονη αντίδραση του Elon Musk, ο οποίος άσκησε έντονη κριτική για το ξεπερασμένο και αναποτελεσματικό σχεδιασμό του προγράμματος των 2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων.
Πρόκειται αναμφίβολα για ένα ακόμα πλήγμα στο κύρος της Πολεμικής Αεροπορίας αλλά και της αμυντικής βιομηχανίας των ΗΠΑ, δεδομένου ότι το F-35 είναι όχι μόνο το πιο προηγμένο τεχνολογικά μαχητικό αεροσκάφος αλλά και το πιο ακριβό στην ιστορία των ΗΠΑ, με τη μια ώρα πτήσης του να κοστίζει… 42.000 δολάρια.

Musk: Το χειρότερο στρατιωτικό value for money στην ιστορία

Ο Musk έχει μάλιστα αποκαλέσει το πρόγραμμα F-35 το «χειρότερο στρατιωτικό value for money στην ιστορία».
Σημειώνεται πως το πρόγραμμα αυτό είναι το πιο ακριβό στρατιωτικό εγχείρημα στην ιστορία, με το αρμόδιο Γραφείο της Κυβέρνησης των ΗΠΑ να υπολογίζει ότι το κόστος ζωής του θα ξεπεράσει τα 2 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Για αυτό ο Musk έχει προτείνει τα κεφάλαια που δαπανώνται για αυτό θα επενδυθούν καλύτερα στην τεχνολογία των drone.
«Εν τω μεταξύ, μερικοί ηλίθιοι εξακολουθούν να κατασκευάζουν επανδρωμένα μαχητικά αεροσκάφη όπως το F-35» είχε αναφέρει τον περασμένο Νοέμβριο ο Musk σε ανάρτηση του στο X, όπου είχε αναρτήσει και βίντεο που παρουσιάζει εξελιγμένα κινεζικά drones σε δράση.
Οι απόψεις του έχουν κερδίσει την προσοχή, ειδικά από τότε που διορίστηκε από τον Trump προκειμένου να συμβουλεύει την κυβέρνηση των ΗΠΑ για τη βελτιστοποίηση των ομοσπονδιακών δαπανών.

Δυσλειτουργία

Όπως έγινε γνωστό από τον συνταγματάρχη Paul Townsend, διοικητή της 354ης Πτέρυγας Μαχητικών ο πιλότος αντιμετώπισε μια «δυσλειτουργία κατά τη διάρκεια της πτήσης», αλλά κατάφερε να εκτιναχθεί από το αεροσκάφος.
«Το αεροπλάνο συνετρίβη κατά τη φάση της προσγείωσης της πτήσης στην αεροπορική βάση Eielson», είπε ο Townsend, επισημαίνοντας ότι «ο πιλότος είχε κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης κατά τη διάρκεια της πτήσης πριν από τη συντριβή».
Σύμφωνα με τον Townsend, η Πολεμική Αεροπορία θα διεξάγει «ενδελεχή έρευνα με την ελπίδα να ελαχιστοποιηθούν οι πιθανότητες να ξανασυμβούν τέτοια περιστατικά».

Οι συνεχείς κρίκοι στην αλυσίδα των ατυχημάτων, που αντιμετωπίζουν τα μαχητικά F -35 των ΗΠΑ προβληματίζουν τις πολεμικές αεροπορίες ανά τον κόσμο που έχουν προμηθευτεί τα εν λόγω αεροσκάφη.
Υπενθυμίζεται πως η Ελλάδα θα αποκτήσει αρχικά 20 F-35A Lightning II το 2028 με συνολικό κόστος 3,47 δισεκ. ευρώ.
Ακόμη και μεταξύ των αμερικανικών αρχών η ίδια η κατασκευή του αεροσκάφους εγείρει πολλά ερωτηματικά.
Τον Μάρτιο 2024, το υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ ανακοίνωσε την πολυαναμενόμενη είδηση: το F-35 τέθηκε επιτέλους στην παραγωγή.
Η Ουάσιγκτον, στην πραγματικότητα, είναι ο κύριος χορηγός του προγράμματος, αλλά συμμετέχουν 16 άλλες χώρες: Μεγάλη Βρετανία, Ιταλία, Ολλανδία, Καναδάς, Αυστραλία, Δανία, Νορβηγία, Ιαπωνία, Νότια Κορέα, Βέλγιο, Πολωνία, Σιγκαπούρη, Φινλανδία, Γερμανία, Τσεχία και Ελβετία.

Το F-35 είναι το πιο ακριβό αεροσκάφος στην ιστορία

Το Αμερικανικό Λογιστικό Επιμελητήριο υπολογίζει το πρόγραμμα σε 1,7 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Στο στάδιο ανάπτυξης, η Lockheed Martin σχεδίαζε να τα καταφέρει με ένα ποσό επτά φορές λιγότερο – 233 δισεκατομμύρια.
Το συνολικό κόστος του προγράμματος περιλαμβάνει την παραγωγή, χρήση και συντήρηση του μαχητικού.
Επιπλέον, το κύριο μέρος του κόστους – 1,3 δισεκατομμύρια – πέφτει στη συντήρηση του αεροσκάφους σε κατάσταση λειτουργίας.
Για δύο δεκαετίες, το F-35 έχει γίνει σύμβολο όχι μόνο της δύναμης και της φιλοδοξίας του αμερικανικού στρατιωτικού-βιομηχανικού συγκροτήματος, αλλά και του υψηλού κόστους και της μακροχρόνιας κατασκευής του.
Κάθε ώρα πτήσης κοστίζει 42.000 δολάρια.

Πολλά τα προβλήματα

Ωστόσο το πανάκριβο αεροσκάφος αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα, που αποτυπώθηκαν στα συνεχή ατυχήματα των εν λόγω αεροσκαφών.
Τον Δεκέμβριο του 2022, ένα F-35B συνετρίβη κατά τη διάρκεια κάθετης προσγείωσης στο Fort Worth.
Πολλά αεροσκάφη είχαν ατυχήματα λόγω προβλημάτων λογισμικού ενώ αναφέρθηκαν προβλήματα με το stealth αλλά και με το πολυδιαφημισμένο κράνος των 400.000 δολαρίων.
Και ο πίνακας οργάνων της οθόνης αφής στο πιλοτήριο, σύμφωνα με τους δοκιμαστές, συχνά δεν ανταποκρινόταν στα αγγίγματα – σύμφωνα με ορισμένα δεδομένα, στο 20% των περιπτώσεων.
Όλες αυτές οι αδυναμίες και τα προβλήματα συνθέτουν μια όχι πολύ ρόδινη εικόνα για την Ουάσιγκτον: τα περισσότερα F-35, σύμφωνα με αμερικανικά μέσα ενημέρωσης, δεν είναι έτοιμα για μάχη.
Γεγονός είναι ότι τόσο το γραφείο προγράμματος όσο και το Πεντάγωνο χρησιμοποιούν τη διατύπωση «ικανά για αποστολή» στις αναφορές τους για την κατάσταση των μαχητικών.
Δηλαδή, το αεροσκάφος μπορεί να πετάξει και να εκτελέσει ορισμένες μάχιμες αποστολές.
Πλήρης ετοιμότητα μάχης σημαίνει πλήρης ικανότητα για αποστολή.
Σύμφωνα με την έκθεση Σεπτεμβρίου του Λογιστικού Επιμελητηρίου, τα αεροσκάφη είναι μερικώς έτοιμα για μάχη – 54,69%, πλήρως έτοιμα για μάχη – 27,75%.
Αυτό είναι πολύ λιγότερο από αυτό που απαιτείται.

Η αλυσίδα των ατυχημάτων

Το αεροσκάφος υπέστη την πρώτη του συντριβή το 2018, 17 χρόνια μετά την ανάπτυξή του.
Το 2018, ένα μαχητικό αεροσκάφος F-35B του Σώματος Πεζοναυτών συνετρίβη στη Νότια Καρολίνα.
Το περιστατικό συνέβη σε νησί κοντά στο χωριό Grays Hill.
Το αεροσκάφος συνετρίβη κατά τη διάρκεια κανονικής εκπαιδευτικής άσκησης. Ο πιλότος εκτινάχθηκε με ασφάλεια πριν από τη συντριβή.
Στη συνέχεια, ο αμερικανικός στρατός καθήλωσε ολόκληρο τον στόλο των αεροσκαφών F-35 stealth.
Αργότερα, ανακαλύφθηκε ότι η αιτία του προβλήματος ήταν ένας ελαττωματικός σωλήνας καυσίμου.
Το επόμενο περιστατικό σημειώθηκε λίγο μετά το 2019, όταν ιαπωνικό F-35A συνετρίβη στη θάλασσα κατά τη διάρκεια μιας νυχτερινής εκπαιδευτικής πτήσης.
Ο πιλότος σκοτώθηκε στη συντριβή, προκαλώντας σοκ σε όλο τον κόσμο.
Η έρευνα για τη συντριβή ανέφερε ότι ο πιλότος Akinori Hosomi ήταν απίθανο να είχε προσπαθήσει να εκτιναχθεί από το αεροπλάνο του.
Ο ιαπωνικός στρατός απέδωσε την καταστροφή σε vertigo.
Τον Μάιο του 2020, ένα F-35 της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ πραγματοποίησε έκτακτη προσγείωση στην αεροπορική βάση Eglin στη Florida.
Την ώρα του ατυχήματος, ο πιλότος συμμετείχε σε μια τυπική νυχτερινή εκπαιδευτική πτήση.
Η Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ ισχυρίστηκε αργότερα ότι το ατύχημα συνέβη λόγω λάθους του πιλότου καθώς και λόγω δυσλειτουργίας του εξοπλισμού του αεροσκάφους.
Μια άλλη συντριβή συνέβη λίγους μήνες αργότερα, τον Οκτώβριο του 2020, όταν ένα αεροσκάφος Marine F-35B συνετρίβη κοντά στην Ναυτική Αεροπορική Εγκατάσταση El Centro της Καλιφόρνια, μετά από σύγκρουση με ένα KC-130J στον αέρα κατά τη διάρκεια ανεφοδιασμού με καύσιμα στον αέρα.
Ο πιλότος του F-35B κατάφερε να εκτιναχθεί επιτυχώς από το αεροσκάφος αφού το KC-130J έκανε αναγκαστική προσγείωση στην Καλιφόρνια.
Τον Νοέμβριο του 2021, ένα βρετανικό F-35B συνετρίβη από το αεροπλανοφόρο HMS Queen Elizabeth στη Μεσόγειο Θάλασσα. Ο πιλότος εκτινάχθηκε με ασφάλεια από το αεροπλάνο.
Το 2022 ήταν ιδιαίτερα άσχημο για το F-35.
Ένα F-35C του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ προσέκρουσε στο κατάστρωμα του αεροπλανοφόρου Carl Vinson στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Σύμφωνα με πληροφορίες, επτά αμερικανοί στρατιωτικοί τραυματίστηκαν στο δυστύχημα.
Επίσης, τον Ιανουάριο του 2022, ο πιλότος ενός νοτιοκορεατικού μαχητικού αεροσκάφους F-35A πραγματοποίησε έκτακτη «κοιλιακή προσγείωση» σε αεροπορική βάση μετά από δυσλειτουργία του εξοπλισμού προσγείωσης λόγω ηλεκτρονικών προβλημάτων.
Τον Δεκέμβριο του 2022, ένα F-35B προσγειώθηκε στη γραμμή συναρμολόγησης της Lockheed Martin στο Forth Worth του Τέξας.
Το περιστατικό ώθησε τον κατασκευαστή Lockheed Martin να καθηλώσει αρκετά F-35 τουλάχιστον μέχρι τις αρχές Ιανουαρίου 2023 και να σταματήσει τις παραδόσεις του μαχητικού stealth στις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους.
Η φετινή χρονιά δεν έμεινε χωρίς ατυχήματα.
Τον Μάιο του 2024, ένα μαχητικό F-35B Lightning II συνετρίβη κοντά στο Albuquerque International Sunport στο Νέο Μεξικό.
Ο πιλότος εκτινάχθηκε με ασφάλεια αλλά τραυματίστηκε.