Διαμαρτυρια για θεματα δεοντολογίας και δικαιωμάτων ανηλίκων και ειδικά αγοριών και τη ΓΕΝΙΚΕΥΣΗ στα μιντια με αφορμη την υπόθεση στην Πολωνία
Με την παρούσα επιστολή εκφράζω τον έντονο προβληματισμό και την αγανάκτησή μου για τον τρόπο κάλυψης και διαχείρισης μιας σοβαρής ποινικής υπόθεσης που εξελίσσεται στην Πολωνία, με άμεση αντανάκλαση και στα ελληνικά μέσα.
Η υπόθεση αφορά τη φερόμενη δολοφονία μιας 16χρονης από έναν 17χρονο, ο οποίος συνελήφθη στη Θεσσαλονίκη ενώ συμμετείχε σε πρόγραμμα ανταλλαγής μαθητών.
1. Παραβιάσεις Δικαστικής και Αστυνομικής Δεοντολογίας
Η υπόθεση έχει λάβει μεγάλη δημοσιότητα, με διαρροές όπως η χρήση drones, ειδικών σκύλων ανίχνευσης και η αναφορά σε «υπερβολική βαρβαρότητα».
Οι διαρροές αυτές, πριν από την ολοκλήρωση της δικαστικής διερεύνησης, συνιστούν παραβίαση του τεκμηρίου δίκαιης έρευνας και μπορεί να επηρεάσουν την αμερόληπτη εξέλιξη της διαδικασίας. Επίσης, έχουν δημοσιοποιηθεί πληροφορίες που μπορεί να οδηγήσουν στην ταυτοποίηση του ανηλίκου.
2. Παραβιάσεις Τηλεοπτικής και Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας
Τα ελληνικά και πολωνικά μέσα, με εκτενή κάλυψη, αναπαραστάσεις και σχολιασμούς, αγγίζουν συχνά τα όρια της διαπόμπευσης. Η δημοσιογραφική πρακτική δεν έχει διασφαλίσει την προστασία του ανηλίκου, όπως απαιτούν οι διεθνείς και ευρωπαϊκές συμβάσεις για τα δικαιώματα του παιδιού.
3. Ανθρωπιστική Διάσταση και Κοινωνικές Παράμετροι
Η σχέση μεταξύ των δύο παιδιών φέρεται να ξεκίνησε στην ηλικία των 11 ετών, γεγονός που θα έπρεπε να σημάνει συναγερμό για τη διερεύνηση κοινωνικών και οικογενειακών παραγόντων. Δεν υπάρχουν μέχρι στιγμής επίσημες αναφορές από τις πολωνικές αρχές για ζητήματα όπως:
- Προβλήματα ψυχικής ή σωματικής υγείας,
- Ιστορικό κακοποίησης ή παραμέλησης,
- Ή τυχόν διαδικτυακός εκφοβισμός ή εξευτελισμός από την πλευρά του θύματος – κάτι που διακινείται ανεπίσημα, αλλά δεν τεκμηριώνεται από επίσημες πηγές.
Συμπέρασμα
Το θέμα εγείρει σοβαρές ανησυχίες για την τήρηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανηλίκου κατηγορουμένου και για τον ορθό χειρισμό της υπόθεσης από τα ΜΜΕ και τις αρχές. Η πρόωρη και συχνά ατεκμηρίωτη δημοσιοποίηση στοιχείων ενδέχεται να θέσει σε κίνδυνο το τεκμήριο δίκαιης έρευνας και να υποσκάψει τη διαδικασία:
Aμεση παρέμβασή για την προστασία των δικαιωμάτων των ανηλίκων
Υπενθύμιση στα ΜΜΕ των δεοντολογικών τους υποχρεώσεων
Παρακολούθηση της υπόθεσης για τυχόν παραβιάσεις,
Τη δημόσια ενημέρωση για την ανάγκη σεβασμού της διαδικασίας και του τεκμηρίου δίκαιης έρευνας.
Στη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού (ΣΔΠ), με έμφαση στα άρθρα που αφορούν:
- την προστασία της ιδιωτικής ζωής (Άρθρο 16),
- την προστασία από κάθε μορφή βίας (Άρθρο 19),
- την ισότιμη προστασία χωρίς διακρίσεις (Άρθρο 2),
- και την προστασία παιδιών που εμπλέκονται με το νόμο (Άρθρα 37 & 40).
Στη διαχρονική και συστηματική υποεκπροσώπηση ή αδιαφορία για αγόρια και άνδρες ως θύματα:
Αναφορά στην έλλειψη ισότιμης αντιμετώπισης θεμάτων βίας και κακοποίησης όταν το φύλο του θύματος είναι αρσενικό, είτε ανήλικος είτε ενήλικος, γεγονός που τεκμηριώνεται σε έρευνες αλλά και σε αναλύσεις πολιτικών και δράσεων.
Επισήμανση κενών στην Ελλάδα:
- Παρά την ύπαρξη πολλών φορέων (όπως Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Υπουργείο Παιδείας, Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, Χαμόγελο του Παιδιού, Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού, ΕΨΥΠΕ, ΚΛΙΜΑΚΑ, Γραμμή 1056, Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης κ.ά.), δεν υπάρχουν επαρκή πρωτόκολλα, ειδικές δράσεις ή εξειδικευμένες δομές που να εστιάζουν στη βία κατά αγοριών και ανδρών.
- Συμβούλιο της Ευρώπης (2011). Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης – βία κατά των γυναικών και οικιακή βία (παρότι δεν καλύπτει ισότιμα άνδρες).
- European Institute for Gender Equality (EIGE). Reports on Gender-Based Violence (εστιάζουν μόνο σε γυναίκες).
Ιδιαίτερη αρνητική αναφορά σε αρκετά σημεία, για την πρόσφατη Οδηγία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υπό την προεδρία της Ursula von der Leyen, η οποία αφορά την ενίσχυση της καταπολέμησης της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας (COM/2022/105 final).
Παρά το θετικό της πρόσημο ως προς την προστασία θυμάτων γένους θηλυκού, η Οδηγία αυτή έχει δεχτεί κριτική επειδή αγνοεί σχεδόν πλήρως τις ανάγκες και τις εμπειρίες των ανδρών και αγοριών ως θυμάτων βίας.
Η μονομερής προσέγγιση που υιοθετεί, ενισχύει την υπάρχουσα θεσμική ανισορροπία και αποκλείει την ανάπτυξη ισότιμων πολιτικών, αφήνοντας ουσιαστικά εκτός την αναγκαία ενίσχυση της προστασίας όλων των θυμάτων ανεξαρτήτως φύλου. Αυτή η στρατηγική επιλογή της Ευρωπαϊκής Ένωσης επηρεάζει αρνητικά την εθνική χάραξη πολιτικής, δημιουργώντας κατευθυντήριες γραμμές που δεν ευνοούν μια πραγματικά ισότιμη και συμπεριληπτική προσέγγιση.
Συγκεκριμένα, οι περισσότερες δράσεις και καμπάνιες εστιάζουν κυρίως στη βία κατά κοριτσιών και γυναικών (βλ. ΓΓΙΦ/ΓΓΙΦΠΔΦ). Υπάρχει μια εμφανής έλλειψη ισορροπίας στη στρατηγική για την προστασία παιδιών και ανδρών από κακοποίηση, καθώς και μηχανισμοί υποστήριξης που συχνά παραμελούν το αντρικό φύλο. Επιπλέον, κρίνεται απαραίτητο να επισημανθεί ότι, παρόλο που η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού (Ν. 2101/1992 στην Ελλάδα) απαιτεί ισότιμη προστασία όλων των παιδιών ανεξαρτήτως φύλου (Άρθρο 2), στην πράξη παρατηρείται διαχρονική αποτυχία στην εφαρμογή ίσων μέτρων προστασίας και υποστήριξης όταν το θύμα είναι αγόρι ή άνδρας. Ενώ η πολιτεία διαθέτει φορείς όπως:
- Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας,
- Υπουργείο Παιδείας,
- Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη,
- Υπουργείο Υγείας,
- Χαμόγελο του Παιδιού,
- Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού,
- Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης,
- καθώς και πληθως ΜΚΟ,
παραμένει σε εκκρεμότητα η ανάπτυξη:
- πρωτοκόλλων πρόληψης και παρέμβασης για τη βία κατά αγοριών και ανδρών,
- δομών εξειδικευμένων για άνδρες και αγόρια-θύματα,
- δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της κοινωνίας σε σχέση με αυτή την υποεκπροσωπημένη διάσταση της βίας.
Η απόλυτη γενίκευση και συχνά τοξική παρουσίαση της ανδρικής ταυτότητας στα ΜΜΕ και σε δημόσιο λόγο, ενισχύει τα στερεότυπα, καθιστώντας ακόμα πιο δύσκολη τη διαχείριση τέτοιων περιστατικών με ισότιμο και δίκαιο τρόπο. Η Ελλάδα διαθέτει αρκετούς φορείς και υπουργεία που έχουν αναλάβει δράση για την καταπολέμηση της βίας και της κακοποίησης, ωστόσο παρατηρούνται κενά και ελλείψεις, κυρίως ως προς την προστασία των ανδρών και των αγοριών ως θυμάτων βίας. Ειδικότερα, είναι σημαντικό να αναφέρουμε τα εξής υπουργεία και οργανισμούς:
- Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας: Παρότι αναλαμβάνει δράσεις για την προστασία των θυμάτων βίας, η εστίαση παραμένει κυρίως στις γυναίκες και τα κορίτσια.
- Υπουργείο Παιδείας: Οι δράσεις για την προστασία των παιδιών από τη βία ενδέχεται να αδυνατούν να καλύψουν τις ανάγκες των αγοριών-θυμάτων.
- Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη: Η πολιτική της προστασίας θυμάτων βίας συχνά δεν ενσωματώνει τις ανάγκες των ανδρών και των αγοριών.
Κριτική στο Θεσμικό Πλαίσιο για την Ανήλικη Παραβατικότητα:
Ιδιαίτερα ανησυχητική είναι η αντιμετώπιση της ανήλικης παραβατικότητας στο ισχύον νομικό πλαίσιο, όπου καταγράφεται μια έμμεση αλλά διαχρονική στοχοποίηση των αγοριών. Η πλειονότητα των ανήλικων δραστών στατιστικά είναι αγόρια, γεγονός που οδηγεί συχνά σε συλλογικές ενοχοποιήσεις και ενίσχυση στερεοτύπων, τα οποία συνδέουν το ανδρικό φύλο με τη βία και την εγκληματικότητα. Το νέο νομοθετικό πλαίσιο (τροποποιήσεις του Ν. 4322/2015, καθώς και ο Νόμος 5025/2025 για την αντιμετώπιση της ανήλικης παραβατικότητας) προσφέρει δυνατότητες εναλλακτικών μέτρων και ενισχυμένων παρεμβάσεων πρόληψης. Ωστόσο, εξακολουθεί να στερείται ουσιαστικής διαφοροποίησης που θα αναγνωρίζει τις κοινωνικές και πολιτισμικές πιέσεις που ασκούνται στα αγόρια, τόσο ως θύτες όσο και ως θύματα. Παρά τις προβλέψεις του νέου νόμου για ενίσχυση της ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, δεν συνοδεύεται από επαρκή πρωτόκολλα ευαισθησίας φύλου ούτε από δομές που να εστιάζουν στις ιδιαίτερες ανάγκες των αγοριών, με αποτέλεσμα να διαιωνίζεται η τάση στιγματισμού και αυστηρότερης τιμωρίας εις βάρος τους.Κακές Πρακτικές:
Αναφορικά με τις κακές πρακτικές, διαπιστώνουμε την υπερεκπροσώπηση των γυναικών στις πολιτικές για τη βία, η οποία δημιουργεί διακριτικές πρακτικές και αδικία για τα αγόρια και τους άνδρες. Συγκεκριμένα:
- Αποκλειστική εστίαση στη βία κατά των γυναικών: Οι περισσότερες καμπάνιες και δράσεις αφορούν κυρίως τη βία κατά των γυναικών, ενώ η βία κατά των ανδρών και των αγοριών δεν αναγνωρίζεται πλήρως, είτε σε κοινωνικό είτε σε θεσμικό επίπεδο.
- Απουσία πολιτικών και στρατηγικών για άνδρες-θύματα: Παρά την ύπαρξη φορέων, δεν υπάρχουν εξειδικευμένα πρωτόκολλα και πολιτικές για την υποστήριξη ανδρών και αγοριών που είναι θύματα βίας.
- Αναπαραγωγή στερεοτύπων μέσω των ΜΜΕ και του δημόσιου λόγου: Η τοξική παρουσίαση των ανδρών ως δυνατών και ικανών να «αντέξουν» τη βία, δυσχεραίνει την αποδοχή και την αναγνώριση της βίας κατά ανδρών και αγοριών.
Συμπεράσματα και Ανάγκη για Δράση:
Η έλλειψη ολοκληρωμένων στρατηγικών, πολιτικών και εξειδικευμένων φορέων που να διαχειρίζονται τη βία κατά των ανδρών και αγοριών είναι ένα σημαντικό κενό στην ελληνική κοινωνία. Η ανάγκη για έναν ισότιμο και ολοκληρωμένο προγραμματισμό για την προστασία όλων των θυμάτων, ανεξαρτήτως φύλου, είναι επιτακτική. Τα παραπάνω κενά και τα στερεότυπα που υπάρχουν στη δημόσια σφαίρα πρέπει να αντιμετωπιστούν άμεσα μέσω νέων πολιτικών και την ανάπτυξη πρωτοκόλλων για τα θύματα βίας όλων των φύλων.
- Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού (UNICEF, 1989):
- Άρθρο 2: Ισότιμη προστασία χωρίς διακρίσεις, με στόχο την προστασία όλων των παιδιών ανεξαρτήτως φύλου.
- Άρθρο 19: Προστασία από κάθε μορφή βίας.
- Άρθρο 37: Προστασία παιδιών που εμπλέκονται με το νόμο.
- Άρθρο 40: Προστασία παιδιών που αντιμετωπίζουν δικαστικές διαδικασίες.
- Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Ισότητας των Φύλων (EIGE):
- Gender Equality Index – αναφορά στις ανισότητες που προκύπτουν στην προστασία των ανδρών και αγοριών, παρότι το ινστιτούτο εστιάζει κυρίως στις γυναίκες.
- Male Victims of Violence in Europe – έκθεση που επισημαίνει την έλλειψη πολιτικής για την προστασία των ανδρών.
- Νέος Νόμος για τη Βία κατά των Ανηλίκων στην Ελλάδα (Ν. 4577/2018):
- Η νέα νομοθεσία προσδιορίζει τον τρόπο διαχείρισης και προστασίας των ανηλίκων θυμάτων βίας, αλλά δεν εξειδικεύει πάντα τη φύση των θυμάτων σε σχέση με το φύλο.
- European Commission (2020):
- Έκθεση για τη στρατηγική Ισότητας των Φύλων της ΕΕ, η οποία παραλείπει να αναφέρει ισότιμα τις ανάγκες των ανδρών και των αγοριών-θυμάτων βίας.
- Δικαιοσύνη και Βία κατά των Ανδρών:
- Η κακή πρακτική στο ελληνικό νομικό πλαίσιο και η αποτυχία του δικαστικού συστήματος να αναγνωρίσει ισότιμα την κακοποίηση ανδρών και αγοριών, όπως φαίνεται από δικαστικές υποθέσεις και μηχανισμούς απονομής δικαιοσύνης.
- Κόκκινος, Κ. (2021). Άνδρες Θύματα Ενδοοικογενειακής Βίας: Η Αθέατη Πλευρά της Κακοποίησης.
- Κατσούλης, Α. (2022). Η θεσμική ανεπάρκεια προστασίας αγοριών από κακοποίηση στην Ελλάδα, στο Δικαιώματα του Παιδιού.
- Φερέτης, Π. (2020). Αόρατα Θύματα: Η έλλειψη πολιτικών για άνδρες-θύματα βίας στην Ελλάδα, στο Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Υγείας.
- Ψυχολόγοι:
- Ελληνικός Κώδικας Δεοντολογίας Ψυχολόγων (ΕΛΨΕ, 2019).
- American Psychological Association (APA), Ethical Principles of Psychologists and Code of Conduct (2022).
- Ιατροί:
- Ιπποκρατικός Όρκος.
- World Medical Association, Declaration of Geneva και International Code of Medical Ethics (2022).
- Κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας (Ν. 3418/2005, Ελλάδα).
- Δημοσιογράφοι:
- Κώδικας Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας της ΕΣΗΕΑ (Ελλάδα).
- UNESCO, Media Ethics and Journalism Standards (2021).
- Αστυνομικοί:
- Ευρωπαϊκός Κώδικας Δεοντολογίας για Αστυνομικούς (Council of Europe, Recommendation Rec(2001)10).
- Ελληνικός Κώδικας Δεοντολογίας Αστυνομικών Υπαλλήλων.
- Δικαστικοί/Δικαστικοί Λειτουργοί:
- Bangalore Principles of Judicial Conduct (2002).
- Ευρωπαϊκή Χάρτα για το Καθεστώς των Δικαστών (Συμβούλιο της Ευρώπης, 1998).
- Δικηγόροι:
- Κώδικας Δεοντολογίας Δικηγόρων (Ν. 4194/2013 – Κώδικας Δικηγόρων Ελλάδας).
- Council of Bars and Law Societies of Europe (CCBE), Code of Conduct for European Lawyers (2023).
- Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ):
- Sphere Handbook: Humanitarian Charter and Minimum Standards in Humanitarian Response (2022).
- International Non-Governmental Organisations (INGO) Accountability Charter.
- Διεθνής Ομοσπονδία Ερυθρού Σταυρού & Ερυθράς Ημισελήνου, Code of Conduct for the International Red Cross and Red Crescent Movement and NGOs in Disaster Relief (1994).
Έλλειψη Πρωτοκόλλων & Ελλείψεις:
- Κατσούλης, Α. (2022). “Η θεσμική ανεπάρκεια προστασίας αγοριών από κακοποίηση στην Ελλάδα”, στο περιοδικό Δικαιώματα του Παιδιού, σ. 112–128.
- Φερέτης, Π. (2020). “Αόρατα Θύματα: Η έλλειψη πολιτικών για άνδρες-θύματα βίας στην Ελλάδα”, Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Υγείας.
![🔹]()
Αναφορές σε Ελληνικές Δομές/Φορείς:ΓΓΙΦ (Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων). Ετήσιες Εκθέσεις – επικεντρωμένες αποκλειστικά σε γυναίκες
Σελίδες & Ιστότοποι:
- https://www.eige.europa.eu – Ετήσιες Εκθέσεις – επικεντρωμένες αποκλειστικά σε γυναίκες
- https://www.isotita.gr – Ετήσιες Εκθέσεις – επικεντρωμένες αποκλειστικά σε γυναίκες
Legal Framework of Violations and Reminder of Fundamental Rights
The current situation blatantly violates the following:
- Article 8 of the ECHR – Right to respect for family life
- Article 14 of the ECHR – Prohibition of discrimination on grounds of sex
- Article 21 of the EU Charter of Fundamental Rights – Non-discrimination
- Article 1 of the Universal Declaration of Human Rights – All human beings are born free and equal in dignity and rights
Comments are closed.