Αυτό που κάνει ο Τραμπ, ερχόμενος στην εξουσία στις ΗΠΑ, προκαλεί δέος. Αλλάζει ραγδαία και αμετάκλητα τη δομή ολόκληρης της παγκόσμιας τάξης πραγμάτων. Αν κατά την πρώτη του θητεία υπαινισσόταν τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, τότε τέσσερα χρόνια στην εξουσία και άλλα τέσσερα χρόνια σε ριζοσπαστική αντιπολίτευση τον μετέτρεψαν σε έναν πεπεισμένο φορέα μιας πολύ συγκεκριμένης ιδεολογίας. Και αυτή την ιδεολογία, όπως φαίνεται από τις πρώτες δύο εβδομάδες του στον Λευκό Οίκο, ο Τραμπ σκοπεύει να την εφαρμόσει πάση θυσία.
Τι είδους ιδεολογία είναι αυτή;
Πρώτα απ’ όλα, πρέπει να επισημανθεί το κύριο και καθοριστικό χαρακτηριστικό της: ο Τραμπ είναι ένας αφοσιωμένος και συνεπής αντίπαλος της παγκοσμιοποίησης και του φιλελευθερισμού σε όλα τα επίπεδα, σε όλους τους τομείς και με κάθε έννοια.
Ο Τραμπ είναι αντίπαλος της παγκοσμιοποίησης, καθώς απορρίπτει κάθε υπερεθνικό θεσμό (ΟΗΕ, ΠΟΥ, Ευρωπαϊκή Ένωση κ.λπ.) και θεωρεί, όπως οι κλασικοί ρεαλιστές, ότι η ύψιστη αρχή είναι το κυρίαρχο εθνικό κράτος, πάνω από το οποίο δεν υπάρχει τίποτα και κανένας. Αυτή είναι και η ουσία του συνθήματός του «Να κάνουμε την Αμερική ξανά μεγάλη» (Make America Great Again ή MAGA). Σύμφωνα με αυτό, οι ΗΠΑ είναι πρωτίστως μια μεγάλη δύναμη που πρέπει να ενεργεί στην παγκόσμια πολιτική ως ένα πλήρες υποκείμενο, ενδιαφερόμενο αποκλειστικά για την επίτευξη των δικών του στόχων, την προστασία των αξιών και των συμφερόντων του. Ο Τραμπ και η ιδεολογία του απορρίπτουν οποιαδήποτε έννοια διεθνισμού, κάθε ρητορική περί «καθολικών αξιών», «παγκόσμιας δημοκρατίας», «ανθρωπίνων δικαιωμάτων» κ.λπ. Ο απόλυτος αυτοσκοπός είναι μόνο η Αμερική και η ευημερία της. Όσοι συμφωνούν με αυτό το σχέδιο είναι φίλοι ή σύμμαχοι, όσοι το αντιμάχονται είναι εχθροί. Οι ΗΠΑ δεν έχουν καμία άλλη αποστολή πέρα από τη δική τους ευημερία, και καμία αρχή δεν έχει το δικαίωμα να υπαγορεύει στους Αμερικανούς τι να κάνουν, πώς να συμπεριφέρονται, σε τι να πιστεύουν και σε τι να προσκυνούν.
Η παγκοσμιοποίηση βασίζεται σε μια εντελώς αντίθετη λογική: σύμφωνα με αυτήν, ο ρόλος των ΗΠΑ είναι να είναι το προπύργιο, ο προστάτης και ο χρηματοδότης της φιλελεύθερης δημοκρατίας, να υπηρετεί υπερεθνικά συμφέροντα και μια υπερφιλελεύθερη ιδεολογία, ξεπερνώντας τα δικά της συμφέροντα και ακόμα και ζητώντας συγγνώμη για το γεγονός ότι αυτά υπάρχουν. Οι παγκοσμιοποιητές σκέφτονται με όρους ανθρωπότητας, ενώ ο Τραμπ σκέφτεται με όρους Αμερικής. Αυτό αντικατοπτρίζει τις θεμελιώδεις αντιφάσεις στη θεωρία των διεθνών σχέσεων μεταξύ των ρεαλιστών (ο ίδιος ο Τραμπ) και των φιλελεύθερων (Μπάιντεν, καθώς και Ομπάμα, Κλίντον και ακόμα και ο Ρεπουμπλικανός Τζορτζ Μπους ο νεότερος).
Επιπλέον, ο Τραμπ απορρίπτει ριζικά τον φιλελευθερισμό ως ιδεολογία φύλου, προοδευτισμού, υπερατομικισμού και μεταμοντερνισμού. Σε αυτό το επίπεδο, εμφανίζεται ως ένας κλασικός συντηρητικός, υπερασπιζόμενος σθεναρά τις παραδοσιακές αξίες: δύο θεόσταλτα και φυσικά φύλα (άνδρας και γυναίκα), υγιής οικογένεια, θρησκεία, πειθαρχία, πίστη στον εαυτό, αισιοδοξία και απόρριψη του σχετικισμού, της νομιμοποίησης των διαστροφών και της εξαναγκαστικής μετάνοιας – για το ότι είσαι άνδρας, λευκός, χριστιανός, πατριώτης κ.λπ. Ο Τραμπ είναι κατηγορηματικά αντίθετος στην κουλτούρα της ακύρωσης, τη φιλελεύθερη λογοκρισία και την εξάλειψη κάθε μορφής συλλογικής ταυτότητας.
Ο φιλελευθερισμός, αντίθετα, έχει μετατρέψει όλα αυτά σε ένα είδος λατρείας, σε μια σεκταριστική πίστη, σύμφωνα με την οποία οποιαδήποτε νύξη κριτικής προς την LGBTQ+ κοινότητα ή τους τρανς θεωρείται αμέσως φασισμός και συνεπάγεται κατασταλτικά μέτρα από την πλευρά των φιλελεύθερων.
Έτσι, η ιδεολογία του Τραμπ αντιτίθεται ριζικά και θεμελιωδώς στην γεωπολιτική και κοσμοθεωρητική κατεύθυνση που κυριαρχούσε στις ΗΠΑ από τη δεκαετία του ’80. Αυτή η κατεύθυνση βασιζόταν στον φιλελεύθερο προοδευτισμό, ο οποίος επέμενε ότι το άτομο πρέπει να απελευθερωθεί όλο και περισσότερο από κάθε κοινωνικό δεσμό και υποχρέωση, συμπεριλαμβανομένης της πλήρους αποκοπής όχι μόνο από το φύλο, αλλά και από την ίδια την ανθρώπινη φύση (εξ ου και το θέμα των κυβόργκ και του μετα-ανθρωπισμού). Στην παγκόσμια πολιτική, αυτό σήμαινε τη σταδιακή μετάβαση από τα εθνικά κράτη σε έναν ενιαίο κόσμο υπό την ηγεσία μιας παγκόσμιας κυβέρνησης, με ταυτόχρονη κατάργηση της εθνικής κυριαρχίας (σύμφωνα με το μοντέλο της σύγχρονης Ευρωπαϊκής Ένωσης).
Ο Τραμπ απέρριψε με αυστηρότητα και τα δύο – τόσο την φιλελεύθερη ιδεολογία όσο και την γεωπολιτική της παγκοσμιοποίησης. Όχι μόνο τα απέρριψε, αλλά άρχισε να αναμορφώνει την παγκόσμια πραγματικότητα με μανιώδη ενέργεια, αλλάζοντας δραστικά σχεδόν τα πάντα μέσα στις πρώτες δύο εβδομάδες της διακυβέρνησής του.
Ο κόσμος που ο Τραμπ απέρριψε και τώρα υποβάλλει σε ταχεία εξάλειψη είναι λίγο-πολύ ξεκάθαρος. Είναι ο κόσμος που οραματίστηκαν και άρχισαν να οικοδομούν οι παγκοσμιοποιητές. Οι βασικές του παράμετροι είναι γνωστές, οι μέθοδοι επίσης, και δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πού θα μπορούσε λογικά να οδηγήσει. Αλλά αυτή την πορεία ο Τραμπ τη διέκοψε. Και σε αυτό το σημείο μπορεί να ειπωθεί ότι οι πράξεις του είναι πλέον μη αναστρέψιμες.
Τώρα ας προσπαθήσουμε να καταλάβουμε τι είδους κόσμο ξεκίνησε να χτίζει ο Τραμπ ως αντικατάσταση του κατεστραμμένου.
Θα ήταν δελεαστικό να τον περιγράψουμε ως έναν κόσμο πολυπολικότητας, όπου η ανθρωπότητα αποτελείται από διαφορετικούς πολιτισμούς, χωρίς ενιαία κυρίαρχη δύναμη – ούτε ιδεολογικά ούτε γεωπολιτικά. Η μονοπολικότητα καταργείται και όλοι οι λαοί και οι πολιτισμοί, απαλλαγμένοι από τον ζυγό της παγκοσμιοποίησης, μπορούν επιτέλους να πάρουν μια ανάσα και να ξεκινήσουν τη διαδικασία της κυρίαρχης πολιτισμικής τους ανάπτυξης. Έναν τέτοιο παγκόσμιο σύστημα θέλουμε να δούμε και να χτίσουμε εμείς, καθώς και άλλοι μεγάλοι πολιτισμοί: η Κίνα, η Ινδία, ο ισλαμικός κόσμος, η Αφρική και η Λατινική Αμερική. Γι’ αυτό ακριβώς αυτοί οι πόλοι εξουσίας ενώθηκαν στη συμμαχία των BRICS.
Ίσως, αντικειμενικά, οι μεταρρυθμίσεις του Τραμπ να οδηγήσουν ακριβώς σε αυτό, αλλά ο ίδιος προφανώς βλέπει τα πράγματα από μια διαφορετική σκοπιά. Δύσκολα μπορεί να πει κανείς ότι είναι έτοιμος να αποδεχτεί ευθέως και συνειδητά την πολυπολικότητα, αν και ορισμένοι υποστηρικτές του, όπως ο Μάρκο Ρούμπιο, την αναγνωρίζουν ανοιχτά ως μια αντικειμενική πραγματικότητα. Αυτό, φυσικά, θα ήταν αποδεκτό από όλους, αλλά είναι μάλλον απίθανο ο ίδιος ο Τραμπ να είναι έτοιμος για κάτι τέτοιο.
Πιο πιθανό είναι ότι ο ίδιος αντιλαμβάνεται τη νέα παγκόσμια τάξη ως την οριστική ρήξη τόσο με το σύστημα της Γιάλτας όσο και με τη μονοπολικότητα της παγκοσμιοποίησης. Γι’ αυτό ξεκίνησε να διαλύει όλους τους διεθνείς θεσμούς που αποτελούν σύμβολα των τελευταίων 80 ετών: τον ΟΗΕ, τις παγκοσμιοποιητικές δομές όπως ο ΠΟΥ, η USAID και ακόμη και το ΝΑΤΟ. Ο Τραμπ βλέπει τις ΗΠΑ ως μια νέα αυτοκρατορία και προφανώς ταυτίζει τον εαυτό του με τον Αύγουστο, ο οποίος κατήργησε οριστικά την παρακμασμένη ρεπουμπλικανική τάξη.
Από εδώ προκύπτουν οι διεκδικήσεις του για τη Γροιλανδία, τον Καναδά, τη Διώρυγα του Παναμά και ακόμη και το Μεξικό. Στα μάτια του, οι ΗΠΑ είναι μια μεγάλη δύναμη, η ενσάρκωση του ονείρου ολόκληρης της ανθρωπότητας, αλλά ταυτόχρονα επικεντρωμένες στον εαυτό τους, ένα «λαμπερό παράδειγμα πάνω στον λόφο» που μαγνητίζει τους άλλους. Όλοι οι λαοί τις θαυμάζουν και τις φοβούνται. Κανείς δεν τολμά να τις αμφισβητήσει, και ταυτόχρονα, εκείνες δεν οφείλουν τίποτα σε κανέναν. Δεν είναι ένας καθολικός δωρητής, αλλά ένα ανεξάρτητο παγκόσμιο υποκείμενο. Οι ΗΠΑ δεν αντικαθιστούν την ανθρωπότητα, αλλά εκπροσωπούν το καλύτερο, το πιο εκλεκτό κομμάτι της – την πιο αποτελεσματική, επιτυχημένη, πλούσια, ελεύθερη και ευημερούσα κοινωνία στον πλανήτη.
Και για να γίνει κάποιος μέρος αυτής, πρέπει να καταβάλει προσπάθεια. Από εκεί πηγάζει και το μίσος του Τραμπ προς τους παράνομους μετανάστες. Οι ΗΠΑ δεν είναι «ξέφραγο αμπέλι» για την τεμπέλικη και ανειδίκευτη «πλέμπα» που ζει από κρατικές παροχές και περιφρονεί τις παραδοσιακές αξίες. Το να είσαι Αμερικανός είναι προνόμιο και σημάδι εκλεκτότητας. Όλοι οι υπόλοιποι μπορούν είτε να θαυμάζουν είτε να καταριούνται τις ΗΠΑ από απόσταση. Αυτό δεν έχει σημασία. Αλλά αν τολμήσει κανείς να προκαλέσει αυτόν τον γίγαντα, τότε όλη η δύναμη της αμερικανικής στρατιωτικής μηχανής θα πέσει πάνω του.
Για τον Τραμπ, το ζήτημα δεν είναι η ηγεμονία της Δύσης, αλλά η άμεση εθνική ηγεμονία των ΗΠΑ. Δεν είναι αποδοχή της πολυπολικότητας – είναι ένα σχέδιο μονοπολικού κόσμου, βασισμένου σε ριζικά διαφορετικές παραδοχές από εκείνες των φιλελεύθερων και των παγκοσμιοποιητών.
Έτσι βλέπει ο Τραμπ το μέλλον και βάσει αυτής της παραδοχής διαμορφώνει την πολιτική του στο παρόν.
Μέσα στις ίδιες τις ΗΠΑ, αυτό σημαίνει την αποδόμηση των παγκοσμιοποιημένων φιλελεύθερων ελίτ, πιθανότατα με σκληρή εκκαθάρισή τους. Ο ίδιος ο Τραμπ έχει γίνει στόχος διώξεων, παρενόχλησης και ακόμη και απόπειρας δολοφονίας. Κατανοεί πλήρως ότι το εύρος των μεταρρυθμίσεών του δεν του αφήνει καμία διέξοδο αν κάνει το παραμικρό λάθος και παραχωρήσει την πρωτοβουλία στους εχθρούς του.
Γι’ αυτό επιτίθεται πρώτος και, εάν χρειαστεί, θα εξουδετερώσει συστηματικά τους εχθρούς του στο εσωτερικό της χώρας. Το έχει ήδη ξεκινήσει. Και δεν πρόκειται να σταματήσει.
Σε σχέση με την Ευρώπη, ο Τραμπ πιθανότατα τρέφει εξαιρετικά αρνητικά συναισθήματα. Ο Ίλον Μασκ, στενός σύμμαχος του Τραμπ, διακήρυξε πρόσφατα το σύνθημα “Ας κάνουμε την Ευρώπη ξανά μεγάλη” (Make Europe Great Again), εννοώντας την ανατροπή των ευρωπαγκοσμιοποιητικών ελίτ και την άνοδο στην εξουσία δεξιών λαϊκιστών, όπως στην Αμερική, δηλαδή των «ευρωτραμπιστών». Όμως, δύσκολα θα πίστευε κανείς ότι ο Τραμπ πιστεύει σοβαρά σε μια “μεγάλη Ευρώπη”. Θα ήταν ανταγωνιστής των ίδιων των ΗΠΑ.
Επιπλέον, όσο στην Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκονται στην εξουσία εκείνοι που είναι αναπόσπαστο μέρος του ενιαίου παγκοσμιοποιητικού φιλελεύθερου δικτύου, το οποίο ο Τραμπ άρχισε να ξεριζώνει στο εσωτερικό της χώρας του, η ΕΕ παραμένει ιδεολογικός εχθρός και γεωπολιτικός αντίπαλος των Ηνωμένων Πολιτειών. Η Ευρώπη μπορεί να προσπαθήσει να γίνει μια μεγάλη δύναμη, αλλά αυτό είναι δικό της θέμα. Ο Τραμπ ενδιαφέρεται για την Αμερική, όχι για την ευημερία των ανταγωνιστών της. Θα προτιμούσε να διαλύσει την Ευρώπη, επιστρέφοντάς την στο σύστημα των εθνικών κρατών, παρά να ενισχύσει την ενότητά της.
Αυτό δημιουργεί ένα δίλημμα για τους ευρωτραμπιστές. Από τη μία πλευρά, είναι αντίπαλοι των ευρωπαγκοσμιοποιητικών ελίτ, αλλά από την άλλη, είναι Ευρωπαίοι πατριώτες και θέλουν να δουν την Ευρώπη κυρίαρχη και ισχυρή. Το να είναι κάποιος σαν την Αμερική του Τραμπ δεν σημαίνει να είναι πειθήνιο όργανο της Αμερικής του Τραμπ. Το μάθημα δεν είναι αυτό. Το νόημα είναι να ανατρέψουν τους φιλελεύθερους ευρωπαγκοσμιοποιητές στο όνομα μιας πλήρους ιδεολογικής και γεωπολιτικής κυριαρχίας της Ευρώπης.
Αλλά εάν αυτό ισχύει, τότε μια ισχυρή Ευρώπη χρειάζεται ένα αντίβαρο στη νέα αμερικανική ηγεμονία. Σε αυτό ακριβώς έγκειται η παρακαταθήκη του Τραμπ: να είστε κυρίαρχοι! Αυτός είναι ο νόμος για τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά για να γίνει νόμος και για την Ευρώπη, δεν αρκεί να ακολουθεί απλώς τυφλά την Αμερική. Πρέπει να βασιστεί στις δικές της δυνάμεις ή σε περίπλοκες συμμαχίες και συνασπισμούς. Έτσι, ο ευρωτραμπισμός φυσικά θα ανακαλύψει κάποια στιγμή τον πολυπολικό κόσμο. Σε αυτόν υπάρχει ένας αμερικανικός ηγεμόνας, αλλά υπάρχει χώρος και για άλλους κυρίαρχους δρώντες.
Ο Τραμπ θέλει την κυριαρχία για τον εαυτό του. Αλλά δίνει και ένα παράδειγμα στους άλλους: απορρίψτε το ζυγό των φιλελεύθερων παγκοσμιοποιητών και γίνετε σαν εμάς. Από εδώ προέρχεται η μετάβαση από το MAGA στο MEGA (Make Europe Great Again).
Πώς θα αντιδράσει η Ρωσία στον Τραμπ;
Και πάλι, αναγνωρίζοντας τη δικαιοσύνη και την ορθότητα του τραμπισμού στην αντίθεσή του προς την παγκοσμιοποίηση – τον κύριο εχθρό της Ρωσίας – δεν μπορεί να γίνει λόγος για παραχωρήσεις ως προς την κυριαρχία. Η χώρα μας υπερασπίστηκε την κυριαρχία της απέναντι στις πιέσεις ολόκληρης της συλλογικής Δύσης (όταν αυτή ήταν ακόμη ενωμένη και πλήρως ελεγχόμενη από τους παγκοσμιοποιητές) και μετά τη διάσπαση της Δύσης θα την υπερασπιστεί ακόμα περισσότερο.
Αλλά και ο Τραμπ ακολουθεί την ίδια τακτική. Σε εκείνον ανήκει η αυτοκρατορία του, σε εμάς η δική μας. Οι δύο αυτές δυνάμεις μπορεί να συγκρουστούν, αλλά σε ένα εντελώς νέο πλαίσιο, σε έναν κόσμο μεγάλων δυνάμεων, πέρα από την παγκοσμιοποίηση.
Ο ισχυρότερος αντίπαλος του Τραμπ: η Κίνα
Το μεγαλύτερο πλήγμα υπό τον Τραμπ θα το δεχθεί η Κίνα. Η ΛΔΚ είχε καταφέρει να ελίσσεται μέχρι πρόσφατα μεταξύ παγκοσμιοποίησης και κυριαρχίας, προσπαθώντας να επωφεληθεί και από τις δύο στρατηγικές: τη μέγιστη συμμετοχή στην παγκόσμια οικονομία και την ενίσχυση της αυτονομίας και της ανεξαρτησίας της ως μεγάλης δύναμης.
Σε ποιο βαθμό το μεγαλείο της Κίνας εξαρτάται από την παγκοσμιοποίηση, είναι δύσκολο να πει κανείς. Όμως, αυτό θα το διαπιστώσουμε σύντομα, καθώς ο Τραμπ σκοπεύει να διακόψει κάθε δυνατότητα της Κίνας να συνεχίσει την προηγούμενη πορεία της.
Ο Τραμπ βλέπει στην Κίνα τον κύριο ανταγωνιστή της αμερικανικής ηγεμονίας και έχει ήδη ξεκινήσει ένα νέο κύμα οικονομικού και εμπορικού πολέμου – κάτι που, βέβαια, είχε ξεκινήσει και η κυβέρνηση Μπάιντεν, αλλά όχι με την ίδια ένταση.
Το μερίδιο του κέρδους που αποκόμιζε η Κίνα από τις ΗΠΑ και μέσω των ΗΠΑ σε άλλες περιοχές του κόσμου, ο Τραμπ θα προσπαθήσει να το εκμηδενίσει. Η Κίνα, χωρίς αμφιβολία, θα παραμείνει κυρίαρχη, άρα και μεγάλη δύναμη, αλλά πλέον κάτω από πολύ πιο δύσκολες συνθήκες, λόγω της άμεσης αντίθεσης από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η Ρωσία δεν φαίνεται να αποτελεί σημαντική απειλή για τον Τραμπ, αλλά η Κίνα είναι. Επομένως, πιθανότατα το κέντρο βάρους της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής θα μετακινηθεί από τη Ρωσία προς την Κίνα.
Το δεύτερο μεγάλο πρόβλημα για τον Τραμπ: η Μέση Ανατολή
Η δεύτερη πιο προβληματική περιοχή για τον Τραμπ θα είναι η Μέση Ανατολή. Εδώ, σε αντίθεση με τους περισσότερους Αμερικανούς ρεαλιστές (όπως ο Τζον Μιρσχάιμερ και ο Τζέφρι Σακς), ακολουθεί μια αυστηρά φιλοϊσραηλινή γραμμή.
Στη δική του οπτική, το Ισραήλ είναι μια μικρογραφία των Ηνωμένων Πολιτειών, και ο ακροδεξιός πολιτικός Νετανιάχου αποτελεί το alter ego του αυτοκράτορα Τραμπ. Επομένως, οι εχθροί του Ισραήλ είναι και δικοί του εχθροί.
Σε αυτή τη λογική, οι αντίπαλοί του στη Μέση Ανατολή είναι το Ιράν, ο σιιτικός κόσμος και οι αντιστασιακές δυνάμεις – δηλαδή η αντι-ισραηλινή συμμαχία των ισλαμικών λαών, συμπεριλαμβανομένων των Παλαιστινίων.
Πόσο μακριά θα φτάσει ο Τραμπ στην πολιτική του για τη Μέση Ανατολή είναι δύσκολο να πούμε. Αλλά σίγουρα η ιδέα ενός ισλαμικού πόλου και μιας αναβίωσης του Ισλάμ τον απωθεί.
Το «Make Islam Great Again» σίγουρα δεν είναι μέρος των σχεδίων του. Όμως, αυτό μπορεί να είναι στα σχέδια των ίδιων των μουσουλμάνων. Αν όλοι γύρω τους γίνονται ξανά «μεγάλοι», γιατί να μην ακολουθήσουν τον ίδιο δρόμο και εκείνοι;
Ο Τραμπ ανοίγει την εποχή των μεγάλων δυνάμεων
Εάν η Ρωσία για τον Τραμπ είναι δευτερεύον ζήτημα, ενώ η Κίνα, αντίθετα, ο πιο σοβαρός αντίπαλος και ανταγωνιστής, τότε η Ινδία, η οποία έχει σαφώς ακολουθήσει τον δρόμο μιας μεγάλης δύναμης, φαίνεται στον Τραμπ ως σύμμαχος και φίλος. Σε αυτό παίζει σημαντικό ρόλο ο περιφερειακός ανταγωνισμός με την Κίνα αφενός και η ένταση στις σχέσεις με το Ισλάμ αφετέρου. Στον Μόντι, ο Τραμπ βλέπει κάτι κατανοητό: δεξιά πολιτική, κυριαρχία, παραδοσιακές αξίες. Έτσι, το σύνθημα «Να κάνουμε την Ινδία ξανά μεγάλη» (Make India Great Again, MIGA) είναι απόλυτα αποδεκτό για τον Τραμπ.
Η Λατινική Αμερική, αντίθετα, μάλλον ενοχλεί τον Τραμπ με την ίδια της την ύπαρξη: από εκεί διέρχεται μέσω των νότιων συνόρων ένα ρεύμα μεταναστών, από εκεί διεισδύουν τα καρτέλ ναρκωτικών και οι εγκληματικές συμμορίες, ενώ τα κύματα του λατινοαμερικανικού πληθυσμού διαβρώνουν την ταυτότητα των λευκών αγγλοσαξόνων προτεσταντών (WASP) της Αμερικής. Αυτός είναι και ο λόγος που ο Τραμπ κατασκευάζει το τείχος του. Πέρα από αυτό ξεκινά μια περιοχή χάους, εγκληματικότητας, διαφθοράς και υπανάπτυξης. Δύσκολα μπορεί να γίνει λόγος για «μεγαλείο» εδώ.
Ωστόσο, οι λαοί της Λατινικής Αμερικής μπορεί να έχουν διαφορετικές σκέψεις για το ζήτημα. Η ανατροπή των παγκοσμιοποιητών μέσα στις ίδιες τις ΗΠΑ ανοίγει νέες ευκαιρίες στη Λατινική Αμερική. Αν όλοι γύρω γίνονται μεγάλοι, γιατί να μην ακολουθήσουν αυτόν τον δρόμο και οι λατινοαμερικανικές χώρες και λαοί; Ακόμα κι αν ο Τραμπ δεν το θέλει, πρόκειται για ένα αναπόφευκτο φαινόμενο. Και, φυσικά, δεν θα αργήσουν να εμφανιστούν δυνάμεις που θα διακηρύξουν: «Ας κάνουμε τη Λατινική Αμερική ξανά μεγάλη!»
Και τέλος, η Αφρική. Εκεί ο βαθμός ενσωμάτωσης είναι πολύ μικρότερος. Ωστόσο, ο Τραμπ έχει ήδη δείξει τις προτεραιότητές του. Καταδίκασε σθεναρά την πρακτική της κατάσχεσης γης από λευκούς γαιοκτήμονες εκ μέρους του γηγενούς αφρικανικού πληθυσμού στη Νότια Αφρική, απειλώντας με αυστηρά μέτρα. Δύσκολα μπορεί να περιμένει κανείς ότι ο Τραμπ θα υποστηρίξει το παναφρικανικό όραμα για ένα «ξανά μεγάλο» και απόλυτα ανεξάρτητο από το αποικιακό παρελθόν μέλλον της Αφρικής, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι ίδιοι οι Αφρικανοί δεν θα επιδιώξουν κάτι τέτοιο.
Το αποτέλεσμα είναι ότι η νέα μετα-φιλελεύθερη παγκόσμια τάξη που ξεκίνησε να οικοδομεί ο Τραμπ συμπίπτει αντικειμενικά με τη πολυπολικότητα. Διακηρύσσοντας την πορεία προς μια μεγάλη δύναμη, ο Τραμπ άνοιξε άθελά του τον δρόμο και για άλλες μεγάλες δυνάμεις – τόσο για όσες ήδη έχουν αποκτήσει αυτό το καθεστώς (Ρωσία, Κίνα, Ινδία), όσο και για εκείνες που τώρα εισέρχονται σε αυτή τη διαδικασία. Η Ευρώπη μπορεί να επιδιώξει να γίνει μεγάλη δύναμη, το ίδιο και ο ισλαμικός κόσμος, η Λατινική Αμερική και ακόμη και η Αφρική. Μπορεί να είναι μακρύς ο δρόμος, αλλά οι ίδιες οι συνθήκες της μετα-παγκοσμιοποιημένης γεωπολιτικής τους ωθούν προς αυτή την κατεύθυνση.
Θέλει ή δεν θέλει, ο Τραμπ ανοίγει την εποχή των μεγάλων δυνάμεων και έτσι συμβάλλει αντικειμενικά στην ταχύτερη εδραίωση ενός πολυπολικού κόσμου, παρόλο που ο ίδιος μπορεί να βλέπει τα πράγματα μόνο μέσα από το πρίσμα μιας ανανεωμένης αμερικανικής ηγεμονίας.
Ναι, το BRICS τον ενοχλεί και απειλεί με κυρώσεις για την απόρριψη του δολαρίου στο παγκόσμιο εμπόριο, προειδοποιώντας για αντίποινα σε οποιαδήποτε προσπάθεια εισαγωγής ενός νέου παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος. Ωστόσο, παράλληλα, προωθεί ενεργά την οικονομία των κρυπτονομισμάτων, κάτι που στην ουσία αποτελεί απομάκρυνση της παγκόσμιας χρηματοδότησης από το μονοπώλιο της εκπομπής χρήματος.
Επομένως, η προσοχή δεν πρέπει να επικεντρώνεται σε μεμονωμένες δηλώσεις, κινήσεις ή ακόμη και συγκεκριμένες πολιτικές ενέργειες του Τραμπ, αλλά στο ιδεολογικό και γεωπολιτικό μοντέλο που ακολουθεί. Και ιδιαίτερα στην απόλυτη αντίθεση και αντίστασή του στον φιλελεύθερο παγκοσμιοποιητισμό, που μέχρι πρόσφατα κυριαρχούσε στις ΗΠΑ και σε όλο τον κόσμο.
Ο Τραμπ, συμβολικά, ανοίγει την εποχή των μεγάλων δυνάμεων. Μετά την εποχή των παγκοσμιοποιητών και την πτώση της παντοδυναμίας τους στην παγκόσμια πολιτική, εμφανίζονται εντελώς νέοι ορίζοντες.
Αλεξάντερ Ντούγκιν
Comments are closed.